index Zee-ezel

index etymologie







Wat betekent de bietenbrug opgaan?







De bietenbrug opgaan betekent ‘het afleggen, verliezen, in de problemen komen’. In plaats van de bietenbrug opgaan wordt ook wel de bietenberg opgaan gebruikt; dat betekent hetzelfde.

  


De Taaladviesdienst van Onze Taal heeft zich over deze zegswijze al eens het hoofd gebroken. Men noemt twee mogelijke verklaringen voor bietenbrug:







1) Een brug waarover de boeren met hun karren met bieten reden werd glad doordat er bieten van de wagen vielen die vervolgens tot een glibberige brij werden gereden (“een plausibele verklaring”).

2) Een weegbrug waarop de wagens met bieten werden gewogen.








De zegswijze is nog jong. Onze Taal noemt als oudst bekende vindplaats een stukje uit de Haagse krant Het Vaderland van 3 juli 1927.¹ Het gaat over een soldaat die in Nederlands-Indië terugkeert naar zijn legeronderdeel. Onderweg ontmoet hij een luitenant. Die zegt tegen hem:







„Enne dus weer bij den troep terug en nou de bietenbrug weer op, nietwaar?”







Helaas is niet duidelijk wat de luitenant hier met ‘de bietenbrug weer op’ bedoelt. Was het soms soldatentaal?




De vindplaats uit Het Vaderland is een merkwaardig geïsoleerde vondst, want pas tientallen jaren later duikt de zegswijze weer op. Het wordt dan gebruikt in de sportjournalistiek en, zo lijkt het, met name in het westen van het land.







Na de wedstrijd tegen Feyenoord, die de Rotterdammers met 3-1 wonnen, was het oordeel van Van der Meent [Pim v.d. Meent, trainer van FC Amsterdam]: „Het is een leuke, lieve en aardige kerel, maar hij voelt de sfeer niet aan. Tegen Ajax heeft hij ons ook al de bietenbrug opgeholpen.”


(04-12-1972, Nieuwsblad v.h. Noorden)





Henk Wullems hierover: „Als je zondag in Den Haag de „bietenbrug” op gaat dan wordt het de week daarop tegen MVV een must. En dat is voor een elftal behoorlijk moeilijk.”


(13-09-1974, De Telegraaf)





Er zijn bovendien scheidsrechters, die onvoldoende optreden en dan ga je de bietenbrug op.


(22-11-1975, Leidse Courant)









In deze voorbeelden kun je de bietenbrug opgaan vervangen door onderuitgaan. Onderuitgaan, als op een glibberige bietenbrug.









Op de vraag of er in een suikerfabriek een bietenbrug is, antwoordde Suiker Unie:




“De bietenbrug is waarschijnlijk de (oude) voormalige losinstallatie waarbij de wagens werden gekanteld, dus volledig op hun zij gingen. De wagens werden vastgezet en de schotten aan de zijkant werden losgemaakt. De combinatie wagen en trekker werd in zijn geheel zijwaarts gekanteld. Alles wat in de cabine los lag kwam van zijn plaats.”








1 De schrijver is Pim Pernel, pseudoniem van de Haarlemse sportpromotor Pim Mulier (1865-1954).











Onze Taal: naar het advies van de Taaladviesdienst.

Zee-ezel: de dood of de gladiolen.

Naar alle vragen aan Zee-ezel.







Geplaatst op 18 januari 2013, het laatst gewijzigd op 25 januari 2013.







© Surfspin 2013