Seamus Heaney, Death of a naturalist
All year the flax-dam festered in the heart
Of the townland; green and heavy headed
Flax had rotted there, weighted down by huge sods.Heel het jaar lag de vlasdam te rotten in het hart
Van de buurtschap; groen en met hangende toppen
Lag vlas daar weg te teren, neergedrukt door grote zoden.Zo beginnen Death of a Naturalist, het bekende gedicht van Seamus Heaney, en De dood van een natuurvorser, de vertaling van Peter Nijmeijer. De ik-figuur is een schooljongetje en plaats van handeling is een flax-dam in the heart of the townland. De flax-dam is een poel waarin vlas wordt geroot.¹ Op het vlas zijn zoden gegooid om te voorkomen dat het gaat drijven. De vlaspoel is geen kraakhelder watertje, maar een soepachtige brij, opgewarmd door de punishing sun ‘verzengende zon’. Het water borrelt, insecten zoemen.
Peter Nijmeijer heeft townland vertaald met ‘buurtschap’. Dat woord past goed bij het open, agrarische Ierse townland. Stel je een Iers buurtschap voor met een aantal verspreide boerderijen, een winkeltje, schooltje, pub, daartussen kleine akkertjes, afgescheiden door met struikgewas begroeide muurtjes van gestapelde stenen. Middenin ligt een vlaspoel. Al meteen is duidelijk dat de poel geen arcadisch oord is: de flax-dam wordt gekoppeld aan festered ‘etterde’ (als een zweer) en rotted. Maar het kind is er niet ontvankelijk voor. Elk jaar haalt het kikkerdril uit de vlaspoel. Het babbelt onbekommerd over de daddy frog en mammy frog en reproduceert gretig de weetjes van zijn juf.
… Miss Walls would tell us how
The daddy frog was called a bullfrog
And how he croaked and how the mammy frog
Laid hundred of little eggs and this was called
Frogspawn. You could tell the weather by frogs too
For they were yellow in the sun and brown
In rain. …… Miss Walls legde ons uit
Dat de papa-kikker brulkikvors genoemd werd
En hoe hij kwaakte en hoe de mama-kikker
Honderden eitjes legde en dat dit kikkerdril was.
Ook kon je aan kikkers zien wat voor weer ’t was,
Want ze waren geel in de zon en in de regen
Bruin. …
Dan, op een broeierige dag, toont de natuur plotseling haar grimmige gezicht. Kwaaie kikkers nemen bezit van de poel. Al van afstand hoort de jongen de kikkers kwaken op een manier die hij nooit eerder heeft gehoord. De lucht is vervuld van hun coarse croaking ‘grof gekwaak’.
Then one hot day when fields were rank
With cowdung in the grass the angry frogs
Invaded the flax-dam; I ducked through hedges
To a coarse croaking that I had not heard
Before. …Toen, op een hete dag dat het grasland ranzig
Riekte naar de koeiestront, bestormden boze kikkers
De vlasdam; ik dook door gaten in de heggen, op weg
Naar een gekwaak zo rauw als ik nog nooit gehoord
Had. …De zoden vormen eilandjes waarop dikke, opgeblazen kikkers zitten. Hun kwaakblazen pulseren. Het gekwaak van sommige kikkers wordt omschreven als farting ‘ruftend, winden latend’. De daddy frogs zijn veranderd in great slime kings, angstaanjagende en weerzinwekkende wezens.
Right down the dam gross-bellied frogs were cocked
On sods; their loose necks pulsed like sails. Some hopped:
The slap and plop were obscene threats. Some sat
Poised like mud grenades, their blunt heads farting.Over de hele dam zaten dikbuikige kikkers sprongklaar
Op de zoden; hun slappe nekken trillend als zeilen.
Sommige hupten: hun geplop en geplons klonken
Als obscene dreigementen. Er waren er ook
Die onbeweeglijk zaten als moddergranaten, winden
Latend uit hun lompe koppen; …Misselijkmakend is het. Hij rent weg:
I sickened, turned, and ran.
In zijn beleving zijn de kikkers boos om de diefstal van het kikkerdril en zinnen ze op wraak.
Wij weten wel beter.
1 Roten (of rotten) is het weken van het vlas om de vezels uit de stengels los te maken.
Literatuur:
Seamus Heaney, Death of a naturalist, 1966.
Seamus Heaney, Het eerste koninkrijk; een keuze uit de gedichten (1966-1996), 1996. Samenstelling en vertaling Peter Nijmeijer.
Zee-ezel: over dam ‘waterkering’ en dam ‘poel’.
Zee-ezel: wat betekent de naam Rotteveen?
Zee-ezel: wat is de etymologie van kraal ‘veekraal’?
Naar alle vragen aan Zee-ezel.
Geplaatst op 27 april 2015.
© Surfspin 2015