… streng koud, prachtig witberijpt en helder.
(Van Eeden, 14-01-1901)
Schaatsenrijweer
Gisteren berichtte Natuurbericht.nl dat in Zuidwest- en Midden-Nederland al bloeiend speenkruid is gevonden. De ‘voorlente’ is begonnen, ruim een maand vroeger dan normaal. Hoe anders was het in januari 1901, 114 jaar geleden! Toen maakten Frederik van Eeden, zijn vrouw Martha van Vloten en hun twee zonen schaatstochten door de Gooi en Vechtstreek.
Een paar stukjes uit Van Eedens dagboek:Sinds een paar dagen harde vorst, helder weer. Mooie zons-op- en ondergangen. Gister een lieve dag. Tusschen half vijf en half zes wandelde ik op de meent¹ met mevr. Janssen. Paul en de kinderen reden schaatsen. De maan kwam op over de bevroren plassen. Het was mooi.
(05-01)Zeer koud tusschen 12° en 18° Fahr.² Veel drukte met kachels en bevroren water. Buiten wordt hout gehakt.
(08-01)Het is een paar dagen zachter geweest zonder slecht weer te worden. 9 Jan. was een voorjaarsdag zoel en zonnig, nu is ’t weer streng koud, prachtig witberijpt en helder. Gister met Martha, de jongens en Carry op schaatsen naar Uithoorn, een mooie tocht.
(14-01)Dooi-weer. Deze week afwisselend dooi en vorst. Woensdag met Martha en de jongens over de Loodijk en de Vecht naar Nederhorstenberg en Vreeland gereden, over de plassen terug. Gister met Martha over Weesp en Diemen naar Amsterdam.
(19-01)“Paul en de kinderen reden schaatsen” en “naar Nederhorstenberg en Vreeland gereden”.
Van Eeden schrijft ‘reden schaatsen’ en ‘gereden’, niet ‘schaatsten’ en ‘geschaatst’.Het werkwoord schaatsen is pas in de 19e eeuw gevormd en brak maar moeizaam door. In het dagboek van Frederik van Eeden heb ik het niet kunnen vinden. Hij gebruikte schaatsenrijden.
1 De meent: gemeenschappelijke weidegrond. Nog in toponiemen als Hilversumse Meent en Huizer Meent.
2 Tussen ca. -11 en -8 °C.
Zee-ezel: hoe oud is het werkwoord schaatsen?
Zee-ezel: waarom heet speenkruid ‘speenkruid’?
Zee-ezel: de twaalfstedentocht van 19 december 1676.
Naar alle vragen aan Zee-ezel.
Geplaatst op 14 januari 2015.
© Surfspin 2015