De Vikingen: tikkeltje wild
Ivoren schaakstuk uit de Vikingtijd,
gesneden uit de tand van een walrus. >>
De Vikingtijd begon omstreeks het jaar 800 en duurde tot ongeveer 1050. ‘Vikingen’ is de naam voor de Scandinaviërs die met hun schepen op avontuur gingen in het buitenland. Tegenwoordig denken we bij Vikingen meestal aan plunderaars. Plunderen en vechten deden ze inderdaad vaak, maar er waren ook Vikingen die handel dreven of naar het buitenland gingen om er te gaan wonen.
De Vikingen voerden bliksemaanvallen uit in de kustgebieden van West-Europa. Tegen de tijd dat er een legertje was gevormd om de invallers een lesje te leren, hadden de Vikingen meestal alweer het ruime sop gekozen. Vikingschepen waren er in alle soorten en maten. Dat weten we, omdat er verschillende gevonden zijn. Niet alleen in het water, maar ook in grafheuvels. Belangrijke Vikingen werden soms na hun dood bijgezet in een schip, dat op het land getrokken was. Het grafschip werd vervolgens afgedekt met grond. De schepen zijn soms goed geconserveerd. We hebben dan ook betrouwbare replica’s kunnen bouwen. In 1883 is zo’n replica binnen een maand van Noorwegen naar Amerika gezeild.
Deense, Noorse en Zweedse Vikingen hadden hun eigen ‘werkgebied’. De Zweedse Vikingen gingen met hun schepen dwars door Rusland en kwamen tot in Klein-Azië en het Middellandse Zeegebied. Als ze bij een waterscheiding van de ene rivier naar de andere moesten, of als ze bij een onbevaarbare stroomversnelling kwamen, dan trokken ze hun schepen gewoon een eind over het land! We weten dat er Vikingen deel uitmaakten van de lijfwacht van de Oost-Romeinse keizer, die zetelde in Constantinopel.
De Deense Vikingen voeren vooral naar Engeland en naar het Frankische Rijk. Ze kwamen ook in onze streken, vooral toen na de dood van keizer Karel de Grote (in 814) de kustverdediging verwaarloosd werd. Vroeger hing in veel klaslokalen een schoolplaat van de plundering van Dorestad. Dat was een rijke handelsnederzetting dichtbij Utrecht. In Nederland zijn de resten gevonden van zogenaamde ringwalburgen. In deze ronde, omwalde verdedigingswerken kon de bevolking zich tijdens een Vikingaanval verschansen.
In 865 viel een groot Deens Vikingleger Engeland binnen. De Engelse koningen waren nauwelijks tegen de indringers opgewassen. Uiteindelijk vestigde een deel van de Vikingen zich in Noord-Engeland. York werd de hoofdplaats van het Engelse Vikingrijkje. Ook omstreeks het jaar 1000 is er verschillende keren een groot Vikingleger Engeland binnengevallen. De Deen Knut de Grote (je spreekt zijn voornaam uit als ‘knoet’) werd zelfs koning van Engeland. Tegen die tijd waren veel Vikingen al christen geworden.
| Net als de Grieken en Romeinen hadden de Vikingen meerdere goden. De bekendste zijn Odin en Thor. De eenogige Odin was onder meer de god van de dichtkunst en het runenschrift. De Vikingen geloofden dat Odin de gesneuvelde krijgers opnam in een gouden hal: het Walhalla. Zij zouden later de goden gaan helpen bij hun oorlog tegen de reuzen en de monsters. Thor was een kolossale krachtpatser, die het voortdurend aan de stok had met de reuzen. Zijn wapen was een enorme werphamer. Hij reed rond in een bokkenwagen. Als Thor met zijn wagen door de lucht scheurde, dan begon het te bliksemen en te donderen. Njord was de god van de vruchtbaarheid, de voorspoed en de vrede. Ook zijn zoon Frey en zijn dochter Freya waren vruchtbaarheidsgoden. |
In 1066 werd Engeland veroverd door de Normandiërs. Zij kwamen uit Normandië, uit Frankrijk dus, maar stamden af van Vikingen die in Frankrijk waren gaan wonen. Hun leider, Willem de Veroveraar, werd koning van Engeland. Zijn mannen kregen belangrijke posten toebedeeld. De Normandiërs spraken Frans en daardoor kwamen er veel Franse woorden in het Engels terecht.
Noorse Vikingen koloniseerden de Faeröer, de Shetlandeilanden, de Orkneyeilanden en IJsland. Ook vestigden zij zich in Schotland en Ierland. Een grote groep IJslanders verhuisde later naar Groenland, het grootste eiland ter wereld. Groenland is bijna helemaal bedekt met een dikke ijskap, maar langs de randen ligt een smalle, bewoonbare strook laagland.
Na de Vikingtijd hebben Scandinaviërs de verhalen over hun voorouders opgeschreven. Die oude verhalen noemen we saga’s. Op grond van die saga’s beweerden sommige geleerden dat Groenlandse Vikingen ook in Amerika geweest zijn, al ver voor Columbus. Zij hebben gelijk gekregen, want archeologen hebben op het Canadese eiland Newfoundland de resten van een aantal Vikinghuizen opgegraven.
NOVA Online (Amerikaans): breng een virtueel bezoekje aan de Zweedse Vikingnederzetting Birka.
Surfspin: naar het werkblad Vikingen (pdf).
Surfspin: Dorestad, de rijke handelsstad bij Utrecht, is door de Vikingen geplunderd.
Surfspin: naar het keuzemenu Geschiedenis.
Surfspin: naar het keuzemenu Scandinavië.
Naar het HOME van de Surfspin.
Geplaatst op 21 juni 2005, het laatst gewijzigd op 18 april 2009.
© Surfspin 2005-2009