De castra (garnizoenslegerplaats) bij Nijmegen
foto: Museum Het Valkhof
Noviomagus
Nijmegen in de Romeinse tijd
Tussen 58 en 50 voor Christus onderwierp Julius Caesar het gebied van de Galliërs. Heel Gallië? Jawel, heel Gallië, inclusief het zuiden van het tegenwoordige Nederland! Na de onderwerping vertrokken de Romeinen weer.
In het jaar 12 voor Christus, in de tijd van keizer Augustus, kwamen ze terug. Hun doel was de verovering van Germanië, het land van de Germanen dat aan de overkant van de Rijn lag. Waar nu Nijmegen ligt, bouwden ze een legerplaats. Deze legerplaats moest als uitvalsbasis dienen voor hun veroveringsoorlog. Hiermee eindigt voor onze streken de prehistorie en begint de Romeinse tijd. Want nu zouden de Romeinen blijven, wel vier eeuwen lang. Dankzij hun geschriften weten we meer over de Germaanse stammen die hier woonden.
Oppidum Batavorum
Bij de legerplaats lag Oppidum Batavorum. Dit betekent ‘Batavenburg’ in het Latijn, naar de Germaanse stam van de Bataven. Mogelijk was het hun hoofdplaats. Maar het zou ook een Romeinse nederzetting kunnen zijn geweest, waar de gezinnen van de militairen woonden, en ambachtslieden, handelaars en veteranen*. In ieder geval was het geen stad in de moderne zin van het woord, maar een nederzetting van waarschijnlijk enkele duizenden inwoners.
De Rijn wordt grens
De verovering van Germanië werd geen succes. In het jaar 9 na Christus werden zelfs drie Romeinse legioenen door de Germanen in de pan gehakt! Ten slotte gaven de Romeinen hun veroveringsplan maar op en werd de Rijn de rijksgrens: de limes. Langs de Rijn bouwden ze een linie van forten en wachttorens. Vanuit ‘Nijmegen’, dat iets ten zuiden van de limes lag, kon in geval van nood de grensverdediging worden ondersteund.
Bataafse Opstand
In het jaar 69 kwamen de Bataven in opstand. Ze kregen hulp van andere stammen. De opstandelingen verwoestten veel grensforten. Keizer Vespasianus stuurde acht legioenen naar het noorden, waarop de Bataven zich terugtrokken in de Betuwe, hun stamgebied. Op hun terugtocht legden ze Oppidum Batavorum in de as. Uiteindelijk gaven de Bataven zich over. Na de Bataafse Opstand legerden de Romeinen hun tiende legioen in ‘Nijmegen’. Dat moest een oogje in het zeil houden.
