Napoleon Bonaparte
keizer van Frankrijk
200 jaar geleden was Frankrijk een keizerrijk. De keizer heette Napoleon Bonaparte. Hij veroverde een groot deel van Europa. In zijn tijd is Nederland zelfs even een stukje van Frankrijk geweest. Door Napoleon is er veel veranderd, ook bij ons. Daarom is hij belangrijk voor de Nederlandse geschiedenis.
1789: Franse Revolutie
Eeuwenlang was Frankrijk een standenmaatschappij. Gewone burgers hadden weinig te vertellen. De macht was in handen van de koning, de adel en de katholieke kerk. Maar in de 18e eeuw (de tijd van pruiken en revoluties) kwamen er nieuwe ideeën. Kritische, goed opgeleide burgers vonden het niet goed dat een klein groepje mensen de macht had. Het volk werd ontevreden. In 1789 brak in Parijs een revolutie uit: de Franse Revolutie. Toen kwamen de burgers aan de macht.
1799: Napoleon grijpt de macht
Al snel na de Franse Revolutie kwam er in Frankrijk een schrikbewind. Tegenstanders van de nieuwe regering werden vervolgd. Duizenden mensen werden onthoofd, ook de koning en de koningin. In 1799 greep het leger in. Generaal Napoleon Bonaparte werd de nieuwe machthebber. In 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer van Frankrijk. Napoleon veroverde een groot deel van Europa, want hij wilde van Frankrijk een groot rijk maken.
En Nederland dan?
Al in 1795, nog voor Napoleon aan de macht kwam, had een Frans leger de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden veroverd. Stadhouder Willem de Vijfde was naar Engeland gevlucht. Nederlandse patriotten hadden de macht overgenomen. Zij waren vrienden van de Fransen. De patriotten regeerden dan wel, maar achter de schermen waren de Fransen hier de baas. Onder Napoleon werd ons land uiteindelijk gewoon een stukje van Frankrijk!
Napoleon moderniseert zijn rijk
Napoleon was een verlicht despoot. Dit betekent dat alleen hij de baas was én dat hij zijn rijk modern wilde maken. Hij maakte nieuwe wetten en moderniseerde het bestuur:
- De burgerlijke stand werd ingevoerd. Iedereen moest een officiële naam kiezen. Alle geboorten, huwelijken, echtscheidingen en sterfgevallen werden voortaan door de gemeente opgeschreven in een boek.
- Stukjes grond werden precies opgemeten, en opgetekend in het kadaster, zodat je kon opzoeken van wie een stukje grond was.
- In het hele rijk werden dezelfde maten en gewichten ingevoerd: de meter en de kilogram. Voor die tijd had elk gebied zijn eigen maten en gewichten: je had de Amsterdamse roede, de Groningse roede, de Rijnlandse roede, enz.
- De dienstplicht werd ingevoerd: elke jongeman moest een tijdje soldaat worden.
1812: Russische Veldtocht
In de zomer van 1812 trok Napoleon met een enorm leger Rusland binnen. In zijn leger zaten ook Nederlandse soldaten, want Nederland hoorde zoals je weet bij Frankrijk. Het Russische leger trok zich terug. Op de terugtocht verbrandden de Russen hun graanvelden en vergiftigden de waterputten, zodat de Fransen moeilijk eten en drinkwater konden vinden. Dit noem je de tactiek van de verschroeide aarde. Toen het Franse leger Moskou naderde, staken de Russen hun stad in brand, zodat de Fransen er niet konden overwinteren. Nu moest Napoleon zich wel terugtrekken. De winter viel in. Het Russische leger viel aan. Honderdduizenden soldaten sneuvelden of stierven van honger en kou.
1815: Slag bij Waterloo
Door de Russische veldtocht was Napoleons leger erg verzwakt. Het werd verslagen en Napoleon werd verbannen naar het eiland Elba.* Maar na 10 maanden vond Napoleon het welletjes. Hij ging terug naar Frankrijk en marcheerde met een legertje volgelingen naar Parijs. Steeds meer soldaten sloten zich bij hem aan. Opnieuw greep Napoleon de macht!
Engeland, Pruisen* en Nederland stuurden hun legers op Napoleon af. Op 18 juni 1815 kwam het bij het dorpje Waterloo* tot een grote veldslag. Het Franse leger werd verslagen. Nu werd Napoleon verbannen naar het Sint-Helena, een eiland in de Atlantische Oceaan. Daar is hij in 1821 gestorven.
In de Franse tijd is er veel veranderd. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden hield op te bestaan. Nederland werd een eenheidsstaat, die werd bestuurd vanuit Den Haag. Er kwamen allerlei nieuwe wetten en het bestuur van het land werd gemoderniseerd.
* Elba is een eiland in de Middellandse Zee. Napoleon zat er niet in de gevangenis, maar woonde in een landhuis met bedienden!
* Pruisen was een apart koninkrijk in Duitsland.
* Waterloo ligt bij Brussel, in wat nu België is. Toen lag Waterloo in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, het rijk van koning Willem I. De oudste zoon van Willem I (prins Willem van Oranje, de latere koning Willem II) was bevelhebber in het Brits-Nederlandse leger dat werd aangevoerd door de Engelse hertog van Wellington.
TIP van meester THEO
Hier kun je een clip van Vroeger & Zo zien: Napoleon verslagen bij Waterloo. Hij is leuk, erg leerzaam en duurt een kwartiertje.
Ideetje voor de klas: schrijf tijdens het kijken belangrijke weetjes uit de clip op in je schrift. Daarna verzint iedereen 3 vragen+antwoorden over Napoleon (maak gebruik van de aantekeningen).
Bespreek in de klas wat je in ieder geval over Napoleon moet weten (bijvoorbeeld wanneer hij leefde). Kies daarna samen ±10 vragen uit. Schrijf die vragen op, met de antwoorden er weer bij. Laat 2 leerlingen de 10 vragen+antwoorden op een A3’tje schrijven en er wat illustraties bij zoeken/maken, en hang het vel op in de klas.
Entoen.nu: info over Napoleon op de website van de Canon van Nederland.
Entoen.nu: Canonclip groep 7 en 8 over Napoleon (filmpje van 4:07 min.).
Surfspin: naar het vorige onderwerp van de Canon van Nederland: de patriotten (kritische burgers willen macht).
Surfspin: hier vind je meer info over de Franse Revolutie, toen de Franse burgers de macht overnamen.
Surfspin: hier vind je meer info over de Franse tijd, toen de Fransen de baas waren in Nederland.
Surfspin: naar het volgende onderwerp van de Canon van Nederland: koning Willem I (de koning-koopman).
Surfspin: naar het keuzemenu Geschiedenis.
Naar het HOME van de Surfspin.
Geplaatst op 15 november 2011, het laatst gewijzigd op 2 mei 2014.
© Surfspin 2011-2014