home > geschiedenis > tijd van Grieken en Romeinen
home > geschiedenis > Canon van Nederland > limes
home > wereldoriëntatie > Nederland > provincies > Gelderland > Veluwe
Romeinen op de Ermelosche Heide
Ongeveer 2000 jaar geleden vormde de Rijn de grens van het Romeinse Rijk: de limes. Ten noorden van de Rijn lag Germanië. Daar woonden Germaanse volken, zoals de Friezen en de Chamaven. Lange tijd bleef het rustig langs de grens. De Romeinen en de Germanen dreven handel met elkaar. Soms trok een Romeins leger door Germanië. Als een leger door vreemd gebied trok, overnachtte het in een eenvoudig, zelfgemaakt kamp: een marskamp. Op de Veluwe is zo’n marskamp gevonden.
Gebruik je fantasie!
Het marskamp op de Ermelosche Heide was 9 hectare groot. Archeologen denken dat er 6000 à 8000 soldaten hebben gebivakkeerd, zeg maar een legioen. Een groot deel van het kampterrein is nu begroeid met bos. Maar op de hei kun je de Romeinse verdedigingswal nog goed herkennen. Wat je ziet, is natuurlijk niet zo spectaculair als een Romeins aquaduct¹ of een Romeins amfitheater. Je moet dus je fantasie gebruiken en je voorstellen hoe er een heel legioen over de hei kwam aangemarcheerd: centurio’s met een grote hanenkam van veren op hun helm, vaandeldragers en hoornblazers met de kop van een wild dier over hun hoofd gebonden, honderden ruiters, en een stoet door muilezels² getrokken bagagewagens…
Mannetjesputters
De verkenners waren vooruitgegaan en hadden hier een geschikte overnachtingsplaats gevonden. Toen de legioensoldaten arriveerden, waren de lijnen van het kamp al uitgezet. De soldaten waren mannetjesputters. Na hun dagmars gingen ze snel aan de slag. Ze groeven om het uitgezette terrein een 1½ meter diepe gracht. Met de vrijgekomen grond werd aan de binnenzijde van de gracht een 3 meter brede en bijna 1 meter hoge wal opgeworpen. Binnen de wal werden de tenten opgezet. Die stonden niet gezellig door elkaar, maar in strakke rijen. De tenten waren gemaakt van leer en in elke tent sliepen acht soldaten.
Spierballenvertoon?
Misschien is het kamp maar één nacht in gebruik geweest. Er zijn in ieder geval nauwelijks Romeinse voorwerpen gevonden, alleen wat stukjes aardewerk en met houtskool gevulde kuilen (de plekken waar de soldaten hun potje hebben gekookt). Dankzij die vondsten weten we dat het kamp ergens in de 2e helft van de 2e eeuw is aangelegd. Maar we weten niet waar dit Romeinse leger vandaan kwam, wat het kwam doen en waar het heenging. Misschien wilden de Romeinen gewoon even hun spierballen laten zien aan de Germanen!
Zo’n 1800 jaar later is de Ermelosche Heide opnieuw militair gebied geworden. Net als veel andere heidevelden werd het namelijk een oefenterrein van het Nederlandse leger. Tegenwoordig is de Ermelosche Heide een natuurgebied. Een aantal jaren terug is een stuk van de Romeinse omwalling gereconstrueerd³. Vanaf het bezoekerscentrum loopt er een educatieve wandelroute naar het marskamp. Nu kun je ook zelf een marsje maken!
1 Een Romeins aquaduct is een gemetselde waterleiding die soms over een boogbrug loopt.
2 Een muilezel is een kruising tussen een (paarden)hengst en een ezelin.
3 Reconstrueren betekent ‘maken zoals het er vroeger heeft uitgezien’.
SchoolTV: Romeinse soldaten (filmpje van 1:10 minuten).
Surfspin: hier vind je info over de limes (= de Romeinse Rijngrens).
Surfspin: hier vind je info over de Varusslag (= veldslag tussen Germanen en Romeinen).
Surfspin: naar het keuzemenu Geschiedenis.
Naar het HOME van de Surfspin.
Geplaatst op 8 september 2008, het laatst gewijzigd op 8 maart 2017.
© Surfspin 2008-2017