home > natuur > dieren > uitgestorven dieren
home > natuur > dieren > vogels
home > geschiedenis > tijd van regenten en vorsten
home > geschiedenis > Canon van Nederland > VOC

 

Verrek, een dodo!





Een Engelse uitdrukking luidt: as dead as a dodo. Het betekent letterlijk ‘zo dood als een dodo’. De Engelsen zeggen het van iets dat niet meer bestaat of niet meer belangrijk is. Want zoals je wel weet is de dodo een uitgestorven vogel. Er bestaat zelfs geen opgezette dodo meer!


Dodo, geschilderd door Roelant Saverij.

De dodo leefde in de buurt van Afrika, op een onbewoond, met bos begroeid eiland in de oceaan. De dodo is (pardon, wás) een loopvogel, dus een vogel die niet vliegen kon. Dat was ook niet nodig, want hij had helemaal geen vijanden. Totdat de mens langskwam… Het eiland lag namelijk op de route van de zeilschepen die vanaf circa 1500 onderlangs Afrika naar Azië voeren. Eerst vooral Portugese en Spaanse schepen, later ook Nederlandse Oost-Indiëvaarders. De schepelingen gingen hier en daar aan land om vers voedsel en drinkwater in te slaan. De Hollanders maakten het dodo-eiland tot hun vaste ravitailleringspost*. Ze noemden het Mauritius en bouwden er een fort.


 
Waarschijnlijk heb je wel eens gehoord van het boek De scheepsjongens van Bontekoe. De hoofdpersonen zijn Hajo, Padde en Rolf. In 1619 varen zij op een VOC-schip naar Indië. Onderweg komen ze een merkwaardige vogel tegen.

omslag De scheepsjongens van Bontekoe

‘Hela! Wat gaan daar voor beesten?’ riep Hajo uit, terwijl hij op een viertal lompe grauwgrijze vogels wees, die zich log in de schaduw van de bomen voortbewogen. Ze hadden kleine vleugels waarmee ze zich onmogelijk van de grond zouden kunnen verheffen, en zulke korte poten, dat hun vette buik haast over het zand sleepte. De jongens sprongen op en renden erheen. Zonder veel moeite vingen ze er een; de andere vogels maakten zich schommelend uit de voeten. Hajo omklemde met beide handen de enorm zware en krachtige snavel, waarmee het dier wel geducht zou kunnen hakken.
   ‘’n Zwaan!’ meende Padde.
   ‘Het is geen watervogel – het heeft geen zwemvliezen,’ stelde Rolf vast.
   Het dier werd nauwlettend bekeken. Het lichaam was belangrijk groter dan dat van een zwaan, dik en rond en getooid met een onnozel klein staartje. De bovensnavel eindigde in een haakvormige punt. Het dier had een krop, en het merkwaardigste was wel een grote huidplooi om de kop, waarin het bijna de hele snavel kon terugtrekken.
   ‘We gaan er mee naar de barbier!’ besliste Rolf. En met vereende krachten en de nodige voorzichtigheid – vanwege de snavel – werd de zware vogel opgetild en vervoerd.
   ‘’n Dodo,’ zei Vader Langjas.
   En toen stelde Rolf een vraag die Padde in hoogste verbazing bracht: ‘Tot welke familie zou hij behoren?’
   ‘Ik ken een achternichie van hem!’ grinnikte Padde. ‘De lamme houtduif van Geert Oliekoek! Die heeft óók een krop!’

(De scheepsjongens van Bontekoe van Johan Fabricius wordt uitgegeven door Uitgeverij Leopold.)

De komst van de Hollanders is de dodo uiteindelijk fataal geworden. Het laatste bericht van een levende dodo dateert uit 1681. Niet lang daarna moet hij zijn uitgestorven. Vroeger dacht men dat de dodo was verdwenen in de kookpotten van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Maar archeologen hebben tussen het keukenafval van het fort helemaal geen dodobotjes kunnen vinden. Daarom denkt men nu dat de dodo is uitgestorven doordat de dieren die met de schepen meekwamen (zoals apen, ratten en varkens) zijn eieren en jongen opaten.


We weten ongeveer hoe de dodo er heeft uitgezien. Scheepslieden hebben hem namelijk getekend. En in 1626 is er in Amsterdam zelfs een levende dodo te zien geweest, die door de zeelieden als bezienswaardigheid was meegebracht. Die dodo is door schilders vereeuwigd. Je ziet een plompe, dikke vogel, met een grijsachtig verenkleed, een grote snavel en op zijn kont een plukje veren. Dankzij de bewaard gebleven botten weten we dat de dodo bijna één meter groot was en wel 15 à 20 kilo woog, drie keer zo zwaar als een zwaan! Hij was familie van de duif, al zou je dat niet zo snel denken.


Kort na 1700 gingen de Hollanders uit Mauritius weg. Daarna kwamen de Fransen en vervolgens de Engelsen. Sinds 1968 is Mauritius een onafhankelijk land. Het heeft meer dan één miljoen inwoners. Eén keer raden welk dier het embleem van het eiland is!

 
 
 

* Een ravitailleringspost is een verversingspost, dus een plek waar je proviand (eten en drinken) haalt.



Surfspin: naar het werkblad Dodo (pdf).
Surfspin: waar komt het woord dodo vandaan?
Surfspin: naar het keuzemenu Natuur.
Naar het HOME van de Surfspin.


Geplaatst op 19 juni 2006, het laatst gewijzigd op 17 mei 2010.

© Surfspin 2006-2010